ZNIEKSZTAŁCONY OBRAZ BOGA

[Vaisnava-Krpa]

Trudności w życiu religijnym u osób z rodzin dysfunkcyjnych

Gdy brak pozytywnych wzorców rodziców uniemożliwił naukę przez naśladowanie.

ZNIEKSZTAŁCONY OBRAZ BOGA

Literatura podaje, że fałszywy, zniekształcony obraz Boga jest podstawowym problemem w religijności DDD (dorosłych dzieci dysfunkcji) i jest fundamentem pozostałych trudności w życiu duchowym.

Według badaczy problemu obraz (pojęcie) Boga u małych dzieci tworzy się w znacznej mierze w oparciu o posiadany obraz rodziców. Dla malutkiego dziecka jego pierwszym „bogiem”, wszechpotężnym, blisko obecnym i podtrzymującym życie, są rodzice. Z czasem informacje na temat rzeczywistego Boga dziecko będzie filtrować przez pryzmat zakodowanego obrazu rodziców.

Chociaż nie ma rodziców doskonałych i bezbłędnych, w zdrowych rodzinach istnieją wystarczające zasoby, by dzieci mogły uczyć się prawidłowej relacji z Bogiem. Natomiast kiedy na skutek dysfunkcji w rodzinie pojawiają się zaniedbania i zranienia psychiczne, delikatny proces tworzenia się obrazu Boga oraz relacja z Nim zostają zaburzone (niektórzy piszą, że trwale).

Osoby pochodzące z rodziny dysfunkcyjnych przenoszą na Boga uczucia pierwotnie odczuwane wobec swoich dysfunkcyjnych rodziców: wściekłość, potrzebę aprobaty, strach, poczucie winy, ale też takie postawy jak manipulację, oszukiwanie, kupczenie (tagowanie się). Nie ufają Bogu i boją się, że zostaną przez Niego skrzywdzone, podobnie jak kiedyś, jako małe i bezbronne dzieci, były zaniedbywane, poniżane, zdradzane czy brutalnie, sadystycznie traktowane.

Trudne a wręcz niemożliwe jest zbudowanie intymnej więzi z osobą nieobecną, czy postrzeganą jako wróg, kat, sędzia, bezwzględny funkcjonariusz nadzorujący przestrzeganie przepisów i karzący za najmniejsze odstępstwa.

W literaturze wyodrębniono pięć głównych zniekształceń obrazu Boga. Jedna osoba DDD może mieć więcej niż jeden fałszywy obraz Boga:

„BÓG” OKRUTNY I KAPRYŚNY
Ten fałszywy obraz Boga jest odwrotnością obrazu Boga, który kocha w sposób bezwarunkowy i absolutny. Występuje u osób, które w dzieciństwie wielokrotnie doznawały brutalnej i nieprzewidywalnej przemocy – najczęściej ze strony ojca. Cierpiące na niego osoby odbierają Boga jako istotę złośliwą, okrutna, nieprzewidywalną, bawiącą się ich kosztem. Taki „Bóg” wywołuje lęk i przerażenie – nie ma przed nim żadnej obrony. Osoby posiadające taki fałszywy obraz Boga odczuwają ogromne trudności w nazywaniu Boga ojcem.

„BÓG” WYMAGAJĄCY I NIEWYBACZJĄCY
Jest to charakterystyczny obraz dla osób, które w dzieciństwie doznały raczej zaniedbania niż przemocy fizycznej. Osoby mające taki obraz „Boga”, stale rozczarowanego nimi, złoszczącego się na nie. Wymagający i niewybaczający „Bóg” stawia wysokie wymagania, nie nagradza sukcesów, bo uważa je za oczywiste, ale nigdy nie zapomina porażek i upadków. Innymi zbliżonym obrazem Boga jest „wielki księgowy”: drobiazgowy, chłodny, pamiętający wszystkie uchybienia i rozliczający ich.

„BÓG” WYBIÓRCZY I NIESPRAWIEDLIWY
Obraz ten występuje u osób DDD, które uważają Boga za okrutnego, kapryśnego, wymagającego i niewybaczającego, ale tylko względem nich samych. Powstaje w wyniku przekonania, że są one inne niż wszyscy i „niewystarczająco dobre”. Osoby mające taki obraz mogą się czuć „wiernymi drugiej kategorii”. Mogą uważać, że Bóg je dyskryminuje, na przykład zsyła im trudniejsze i smutniejsze życie, oraz traktuje je szorstko i surowo.

„BÓG” ODLEGŁY I NIEDOSTĘPNY
Ten fałszywy obraz Boga jest typowy dla osób, w których domu rodzinnym nie było przemocy i restrykcyjnego egzekwowania nadmiernych wymagań, ale rodzice byli emocjonalnie niedostępni. „Bóg” odległy i niedostępny nie jest okrutny, kapryśny, wymagający czy niewybaczający. Jest tylko (i aż) niedostępny, odległy, obojętny. Nawet jeśli opiekuje się swoimi wyznawcami, czyni to z dalekiego dystansu i nie jest aktywnie obecny w ich życiu.

„BÓG” MIŁY ALE ZAGUBIONY
W tym przypadku „Bóg” postrzegany jest jako łagodny i nieudolny. Wydaje się słaby i raczej speszony chaosem panującym w świecie. Jest przeciwieństwem Iśvary – Boga potężnego i wszechmocnego. Osoby mające tak zniekształcony obraz Boga przeżywają trudności z wiarą w Jego wszechmoc. Taki „Bóg” nie może też skutecznie wesprzeć człowieka w jego życiowych trudnościach. Taki „Bóg” jest odbiciem chaosu panującego w rodzinie dysfunkcyjnej, w których rodzice nie potrafią odpowiedzialnie zorganizować własnego życia ani bytu rodziny. Osoby mające obraz miłego, ale zagubionego „Boga” czują się zdane wyłącznie na własne siły i zmuszone samotnie zmagać się z trudnościami życiowymi.

- Katolicki poradnik dla dorosłych dzieci alkoholików - Z opracowania naukowego Krupińskiej, która przebadała jako osoba DDA społęczność chrześcijańską