Oto kilka argumentów za tym, że stwierdzenie "NIE OSĄDZAJ INNYCH!" w swym kategorycznym moralno-normatywnym wydźwięku, nie ma zastosowania w całości transcendentalnego spectrum służby oddania dla Wajsznawów i Kryszny, oraz, że w niektórych sytuacjach, ostra krytyka i osądy są obowiązkiem bhakty, który przez taki akt krytyki smakuje duchowe szczęście i osiąga transcendentalną wiedzę. Zdaje sobie też sprawę, że w wajsznawa
mimamsie, często podkreśla się też punkt niekrytykowania bhaktów, uważając to za
aparadhę, ale celem poniższych wyjaśnień jest jedynie wykazanie, że nabywanie wiedzy o świecie i naszych obowiązkach jako aspirujących bhaktów, z internetowej "poezji" łańcuszkowej, niekoniecznie musi być dla nas przydatne, a czasami nawet szkodliwe, gdyż nie dotyka sfery transcendencji, i nie wyjaśnia niuansów służby oddania, przy ryzyku ich opacznego zrozumienia.
1) Śrimad Bhagawatam na temat krytykowania i chwalenia
Sri-bhagavan uvaca
para-svabhava-karmani
na prasamsen na garhayet
visvam ekamakam pasyan
prakrtya purusena ca
"Najwyższy Osobowy Bóg, Śri Kryszna powiedział:
Nie powinno się wychwalać, czy krytykować uwarunkowanej natury i czynności innych ludzi. Raczej powinno się widzieć ten świat, jako kombinację materialnej natury i cieszących się nim dusz, a wszystko to w oparciu o jedną Absolutną Prawdę."
(ŚB 11.28.1)
Wyraz
na praśamset Śrila Prabhupada tłumaczy jako "nie powinien chwalić", a
na garhayet - "nie powinien krytykować". Czego nie powinniśmy pochwalać i krytykować?
Svabhava - natury/osobowości oraz
karmani, czyli czyichś czynów. A więc zwykłe
pochwały i
krytyka stoją dokładnie na tej samej wątłej fundacji, postrzegania rzeczy w oddzieleniu od jednej Prawdy Absolutnej, czyli innymi słowy na platformie materialnego dualizmu. Śri Kryszna podkreśla to wyraźniej w następnym wersecie.
para-svabhava-karmani
yah prasamsati nindati
sa asu bhrasyate svarthad
asaty abhinivesatah
"Ktokolwiek ulega niepotrzebnemu wychwalaniu i krytykowaniu cech i zachowań innych szybko zbacza z właściwej sobie pozycji i uwikłuje się w złudne dualizmy" (ŚB 11.28.2)
Słowo
prasamsati odnosi się do pochwał, słowo
nindati do krytycyzmu. Zauważmy też, że Śrila Prabhupada używa angielskiego słowa "indulge", co polski tłumacz przetłumaczył jako "niepotrzebnemu", gdyż słowo to naładowane jest odcieniem własnej egoistycznej satysfakcji. Innymi słowy, sugeruje to istnienie także "potrzebnego", lub nieopartego na fałszywym egoizmie krytycyzmu, poprzez który, ktoś "nie zbacza z właściwej sobie pozycji i nie uwikłuje się w złudne dualizmy". Dualizm reprezentowany jest w tym wersecie przez słowo
asati, odnoszące się do iluzoryczności materialnej sfery. Można z tego wywnioskować, że istnieje też krytyka, która zakorzeniona jest w niedualnej, transcendentalnej sferze realności Prawdy Absolutnej.
Komentarze do tych dwóch wersetów m.in wyjaśniają, że krytyka jednej uwarunkowanej duszy przez inną, postrzeganą przez nią jako gorszą, oparta jest na samolubnym pragnieniu kontroli materialnej natury. Sytuacja ma się podobnie w przypadku pochwał skierowanych do materialisty stojącego na wyższej pozycji, przez materialistę stojącego na niższej pozycji, z racji pragnienia osiągnięcia podobnej pozycji w celu dominowania innych. Wniosek z tego jest taki, że
wychwalanie lub krytykowanie innych materialistycznych ludzi jest bezpośrednio lub pośrednio oparte na zazdrości o inne żywe istoty, i to właśnie ta zazdrość jest przyczyną dewiacji i zboczenia ze
sva-artha, czyli naszego najważniejszego życiowego interesu, jakim jest świadomość Kryszny. Ta ścisła zależność tendencji do krytykowania oraz uczucia zazdrości jest potwierdzona przez Śrila Rupę Goswamiego w Bhakti-ramrita-sindhu 2.4.194 oraz w komentarzu Śrila Jivy Goswamiego do tego wersetu:
"W ten sposób
matsarya (zazdrość) jest zawarta w asuya (skłonności do wynajdowania błędów)..."
Komentarz Śrila Jivy Goswamiego:
Matsarya jest nienawiścią spowodowaną obserwowaniem dobrego losu innych. Ta nienawiść jest także w
asuya, dostrzeganiu błędów w dobrych cechach innych. W ten sposób matsarya jest zawarta w
asuyi. (Więcej na temat uczucia zazdrości w eseju
"Wiwisekcja Zazdrości")
Dalej komentarz wyjaśnia, że słowa "
asaty abhiniveśatah" (poprzez zaabsorbowanie się w to, co tymczasowe, lub nieprawdziwe) oznaczają, aby nie przyjmować koncepcji materialnego dualizmu, przyjmującej formę pochwał i krytycyzmu innych materialistycznych osób. Następnie zdanie jest bardzo ważnym dla lepszego zrozumienia tematu. Komentarz mówi, że
raczej powinniśmy wychwalać czystych wielbicieli Najwyższego Pana i krytykować buntowniczą mentalność przeciwną Najwyższemu Panu, co czyni z kogoś niewielbiciela.. A więc jest już teraz jasnym i potwierdzonym, że można krytykować, i można wychwalać, jeżeli są ku temu spełnione pewne, dążące, lub usytuowane w sferze transcendencji warunki, wolne, od przyjmującego narodziny w materialnym dualizmie uczucia zazdrości i nienawiści.
2) Madhavaczarja o duchowej korzyści wynikającej z krytyki
Jest to komentarz wielkiego Wajsznawa aczarji do Iso Upaniszadu, mantry 9. Werset także jest przetłumaczony zgodnie z punktem widzenia Madhavaczarji:
"Ci którzy czczą z fałszywą wiedzą, wpadają w oślepiającą ciemność, a Ci, którzy czczą jedynie prawdziwą wiedzą (bez korygowania fałszywej wiedzy) wpadają w jeszcze większą ciemność"
Komentarz Śrila Madhvacaryi:
Kurma Purana wyjaśnia:
Bez wątpienia, czciciele bóstw innych niż Wisznu idą w czyniącą ich ślepcami ciemność, ale nawet w większym stopniu dzieje się to z tymi, którzy ich nie krytykują. Ci, którzy znają Narajana w Jego prawdziwej formie, wolnego od wad i jednocześnie krytykują tych z fałszywą wiedzą o Wisznu są prawdziwymi bhaktami. Poprzez krytykę fałszywej wiedzy, która jest przepełniona smutkiem i ignorancją, przekraczają własny smutek i ignorancję. Znając całkowitą prawdę, przepełnioną pełnią szczęścia i wiedzy, osiągają szczęście i wiedzę.
Innymi słowy, znając prawdę o Krysznie/Wisznu/Narajanie, a nie krytykując i korygując tych, którzy głoszą przeciwstawne Gaudiya Wedancie poglądy, sami stajemy się ślepcami pogrążonymi w ignorancji i smutku, gorszymi od tych, którzy głoszą oparte na iluzji poglądy. Jednakże krytykując te fałszywe poglądy na temat celu życia oraz istoty i natury naszej wiecznej duchowej jaźni i Boga, stajemy się prawdziwymi bhaktami, na których oczekuje jedynie szczęście i wiedza.
Obecnymi wielbionymi bóstwami na zachodzie jest przykładowo materializm w kształcie telewizora, komputera, piwa, relatywizmu moralnego, czy rozmów o pieniądzach, sporcie, polityce i kobietach etc. Wielbionym bóstwem stają się bowiem pewne istotne dla kogoś materialistyczne wartości, gdzie forma "bóstwa" staje się tylko zewnętrznym medium potrzebnym do bezustannej styczności z tymi wartościami.
3) Śrila Prabhupada i ostry krytycyzm wszystkiego, co jest przeciwne Krysznie
Powyższy wyjaśnienie Madhavaczarji i śastr pomaga nam między innymi w znalezieniu odpowiedzi na nurtujące niektórych pytanie, dlaczego Śrila Prabhupada jako podobno pokorny sługa Boga, był tak agresywny, bezkompromisowy, a czasem nawet szorstki i niezwykle krytycznie nastawiony w stosunku do wszelkich filozofii anty-Kryszna, nazywając zarówno
mayavadich i jak i materialistów np. pozbawionymi inteligencji, głupcami. Abstrahując od tego, że sam Pan Bóg czyni to np. w Bhagawad-gicie, to krytyka i pokonanie fałszywych, a często obraźliwych w stosunku do Kryszny i jego bhaktów argumentów sprawia czystemu bhakcie wielką duchową radość, podobnie jak zabicie skorpiona, czy jadowitego węża sprawia przyjemność sadhu (ŚB 7.9.14). Bowiem, przeszkoda będąca przyczyną nieszczęścia żywej istoty zostaje usunięta. I jeszcze raz, przykazanie "NIE OSĄDZAJ INNYCH!" zawodzi.
4) Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura o typach świętych osób, w odniesieniu do postrzegania błędów w innych
W swoim komentarzu Sarartha-darsini, do Śrimad Bhagawatam 4.4.12 Śrila Viśvanath Cakravarti Thakura wymienia osiem typów sadhu, w zależności od ich zdolności dostrzegania błędów u innych, i ich reakcji. Cztery pierwsze typy to "dobrzy" sadhu, a cztery następne, to "niedobrzy" sadhu. W kategorii dobrych sadhu, wymieniona jest osoba zwana
mahat (wielka osobistość), która ma zdolność dostrzegania dobra we wszystkich. Dostrzega ona także błędy popełniane przez innych, ale uważa, że te błędy mogą być ewentualnie przekształcone w dobre cechy, przy zastosowaniu odpowiednich metod. Jeżeli czuje ona, że ktoś może uzyskać korzyść z dyskusji na temat jej błędów, w odpowiednich okolicznościach może nawet użyć ostrego języka. Podany przykład mówi, że sok z Neem jest bardzo gorzki, ale jest w stanie wyleczyć chorobę, kiedy jest zaaplikowany w odpowiedni sposób. Należy podkreślić, że
mahat nigdy nie odrzuci lub potępi osoby popełniającej błędy, ale ma jedynie na myśli korzyść tej osoby.
Wydaje się, że mentalność takiej osoby przypomina osoby na pozycji autorytetu, takich jak np. guru, rodzice, nauczyciel, opiekun, "starszy bhakta", etc. Innymi słowy, aby być w stanie praktycznie pomóc innym (będąc przy tym na odpowiedniej do tego pozycji), należy być w stanie widzieć zarówno ich dobre, jak i złe cechy, i działać z myślą o korzyści danej osoby, poprzez właściwe angażowanie jego dobrych cech, i korygowania złych cech i zachowań. Ponownie, generalizujące motto "NIE OSĄDZAJ INNYCH!" jest tu nieadekwatne, bo bez sądów i sędziów, do czego naiwnie nawołuje to hasło, w życie społeczne wkradł by się chaos i anarchia, a co za tym idzie cierpienie.
5) Pańcia-kosza, a "mądrość" łańcuszków św. Antoniego
Dyskutowane tu, politycznie poprawne i moralizatorskie nawoływania mają to do siebie, że w ramach
pańca-koszy (5 poziomów postrzegania Prawdy Absolutnej), zazwyczaj są generowane na drugim poziomie,
prana-mayi, czyli na poziomie rozszerzonego zadowalania zmysłów. Jak to rozpoznać? Bardzo łatwo. Należy tylko znaleźć odpowiedź na pytanie, co było motywacją piszącego, i DLACZEGO sądzi on, że nikt nie ma prawa osądzać innych. Zazwyczaj, oparte na chrześcijańskich normach moralnych "złote łańcuszkowe myśli", jeżeli nie wprost, to pośrednio sugerują, że jest to po prostu niedobre. A dlaczego nie jest to dobre? Ano, dlatego, że nie sprawia to przyjemności czyimś zmysłom i umysłowi (indywidualnie lub grupowo), a więc jest to złe. Witamy więc ponownie wielbicieli Kryszny w sferze materialnego dualizmu, oraz spekulacji umysłowej opartej na cielesnej koncepcji życia! Tego typu, ogólnikowe, wyrastające na gruncie
prana-mayi moralne porady są bowiem niczym innym, jak wytworem 3 gun materialnej natury, i nie mają żadnego odniesienia do pytania, czy Krysznie to sprawia to przyjemność, czy też nie.
Dla bhaktów znacznie bardziej przydatną jest analiza, przynajmniej z 3 poziomu
pańca-koszy, zwanego
mano-mayą, gdzie
dharmiczne, oparte na stwierdzeniach
śastr zrozumienie, obowiązki i czyny biorą górę nad tymi, kierowanymi jedynie materialnym uczuciem i przywiązaniem, generowanym przez funkcje materialnego umysłu, którymi są, odrzucanie tego, czego nie lubi, i przyjmowanie tego, co lubi umysł (są to dwa pierwsze poziomy
pańcia-koszy:
anna-maya i
prana-maya,oba oparte na zadowalaniu zmysłów). Jeszcze lepiej, gdy ktoś nie tylko teoretycznie to rozumie, ale ma bezpośrednie doświadczenie faktu, że nie jest fizycznym ciałem (
vijnana-maya), a już najlepiej, kiedy dominującym lub jedyną tożsamością i pragnieniem jest oddanie swego życia w służbie dla bhaktów i Kryszny, na poziomie
ananda-mayi (duchowego szczęścia wynikającego z ontologicznej
sambadhy atmy i Kryszny). Będąc na takiej pozycji (od
vijnana-mayi wzwyż), nie ma już ryzyka wpadnięcia w materialny dualizm, poprzez sam akt krytyki czegoś, czy kogoś, jeżeli zrobienie tego jest wymagane przez zaistniałą sytuację, podczas gdy platforma
mano-mayi opiera się nadal głównie na sile własnej inteligencji, i nadziei, że umysł przyjmie za swoje, wedyjskie, dharmiczne wartości, które zainspirowały naszą inteligencję.
6) "Za mówienie prawdy idzie się do piekła, a za kłamstwo do nieba"
Ten prowokujący podtytuł, ma za zadanie zwrócenie nam uwagi, że przyjmowanie za pewnik, moralizatorskich i poprawnych politycznie przesłań opartych na materialnym dualizmie, bez użycia duchowej dyskryminacji na bazie
dharmy,
jnany, czasami bardzo może nam zaszkodzić. Przykładem, niech będzie historia opowiedziana przez samego Śri Krysznę w Mahabharacie. Pewien sławny ze swojej prawdomówności mędrzec o imieniu Kauszika, samotnie medytował w swojej leśnej pustelni. Nagle zjawiła się przed nim przerażona i zdyszana grupa wieśniaków. Po chwili, ukryli się oni w przyaśramowych krzakach, przed goniącą ich grupą bandytów. Kiedy herszt bandy spytał Kauszikę, czy nie wie, gdzie pobiegli zbiegowie, ten z dumą należną zawsze moralnej i prawdomównej osobie, wskazał na pobliskie krzaki. Kłamstwo było przecież grzechem.
W chwilę potem, z zagajnika dały się słyszeć odgłosy zarzynanych bezlitośnie w imię prawdomówności ludzi. Cnota odniosła zwycięstwo nad kłamstwem, oszustwem i niemoralnym czynem, wynikiem 15 trupów do zera. Czy aby jednak na pewno było to zwycięstwo?
Śri Kryszna stwierdził, że Kauszika za swój akt bycia prawdomównym, co przyczyniło się do zamordowania wielu ludzi, musiał udać się na najgorszą z możliwych
narak (piekieł). Kryszna wyjaśnił, że prawdomówność Kausziki w nieodpowiedniej sytuacji, była konsekwencją jego głupoty, niedostatecznych studiów na
śastrami, oraz braku zrozumienia subtelności zasad moralnych i podziałów
dharmy (moralności).
Zgodnie z dharma-śastrą, popełnienie tzw. moralnie nagannego czynu jak kłamstwo, złożenie fałszywej przysięgi chroniąc własne życie lub życie innych, chroniąc bogactwo, dobro innych i
dharmę, lub nawet zabicie kogoś w obronie własnej lub innych, nie jest niedharmiczne (niemoralne) i nie ma za to negatywnych reakcji karmicznych. Wręcz przeciwnie, za mówienie prawdy lub nawet za samo milczenie, które może wzbudzić podejrzliwość napastników, czego konsekwencją jest utrata życia innych ludzi, ponosi się grzeszne reakcje, z pójściem do piekła włącznie. W zachodniej filozofii stanowi to etyczny problem, w formie ścierania się poglądów pomiędzy zwolennikami konsekwencjonalizmu, i deontologii, takimi jak np. współczesne uosobienie mentalności starożytnego Kausziki, niemiecki filozof Immanuel Kant.
Jak ta historia ma się to kategorycznego stwierdzenia "NIE OSĄDZAJ INNYCH!"? Ano tak, że jest to kategoryczne stwierdzenie na bazie deontologicznego, błędnego zrozumienia, że wartość moralna czynu leży w samym fizycznych akcie, a nie w jego konsekwencjach. Istnieją bowiem sytuacje, i przykłady niektórych podaliśmy już powyżej, że wydanie sądu na innymi jest jedyną właściwą i konieczną rzeczą, zarówno w sferze 3 materialnych gun, jak też i w sferze do nich transcendentnej. Dlatego przyjmowanie go za stwierdzenie absolutne, do czego niewątpliwie rości sobie prawo, jest poważnym błędem. O tym jednak bhaktowie nie dowiedzą się z łańcuszków św. Antoniego, ale z literatury wedyjskiej oraz komentarzy aczarjów i innych bhaktów.
7) "Bóg jest nienawiścią"
Aczkolwiek, z pewnością można by mnożyć przykłady i argumenty, to na koniec pozwolę sobie przytoczyć
lila Śrila Prabhupada, opowiedzianą przez Sarvabhaumę Prabhu. Ktoś zapytał kiedyś Śrila Prabhupada, "czy Bóg jest miłością?". Prabhupada odpowiedział - "Tak, ale Bóg jest także nienawiścią. Bóg nienawidzi, kiedy jego niewinni wielbiciele są torturowani przez osoby o demonicznej mentalności." A więc jeżeli po tym, ktoś z czytającym to jeszcze bhaktów, chce nadal spierać się o to, czy krytycyzm, nie może być użyty w służbie miłości dla Boga, to niech może sam o to spyta Kryszny, bo przeprowadzenie eksperymentu, w formie torturowania jego czystych wielbicieli stanowczo odradzam!
Podsumowując, akt krytyki jest moralnie neutralny. W zależności od sytuacji, może on być bardzo niekorzystny dla naszego życia duchowego, jak w przypadku krytyki wyzwolonego z wpływu 3 gun, drogiego Krysznie wielbiciela, lub też bardzo korzystny duchowo, i dostarczający uczucia transcendentalnego szczęścia i wiedzy, kiedy krytykuje się materialistyczną mentalność stojącą na przeszkodzie rozwinięcia transcendentalnej miłości do Kryszny przez
jivę. Nie napisałem więc powyższego tekstu w celu zachęcenia bhaktów do wzajemnego krytykowania się, i poszukiwania w tym ukrytej "wiecznej radości", ale aby zachęcić nas wszystkich do czerpania wiedzy i inspiracji z naszej własnej, nieskończenie bogatej tradycji filozoficzno-teologicznej, a nie poszukiwania życiowej mądrości, jedynie w krążącej w internecie poczcie pantoflowej.
Korzystając z okazji, jeszcze raz chciałbym podziękować Trisamie Prabhu za inspirację.
Bez jego pomocy, z pewnością byłbym dzisiaj cały dzień w głębokiej mayi, a tak, to tylko połowę dnia. Pisanie i wyszukiwanie odnośników zabiera jednak trochę czasu.
Pozdrawiam Was wszystkich serdecznie. Hare Kryszna.
Na szczęście często okazuje się że na trybunach siedzą bhaktowie i wystarczy że obecność chociażby jednego z nich sprawia że Hiszpania z góry jest przegrana drużyną! 
Kiedy to tak analizuje, wydaje mi się, że moje złe i negatywne podejście do ludzi, którzy podobnie z resztą jak ja, czy też inni nie potrafią znaleźć - a jeśli znajdą – nie potrafią iść właściwą ścieżką wynika z faktu, że moje rozumowanie opiera sie w kategoriach jednego życia, zapominam (a może nie do końca rozumiem), że dusza jest wieczna i nie ma większego znaczenia (a może ma?) czy uda się do świata duchowego teraz czy za tysiące lat... Jest przecież prawo natury, jest karma, reinkarnacja i Najwyższy Kontroler, Którego uwadze nic nie umknie..
Z drugiej strony czy jest możliwość korzyści z krytyki jakiegoś ignoranta? I czy mogę kogoś nazwać ignorantem, czy to już przesadna krytyka?! 